Eksploratorzy

Czyli dzisiejszym Chorzowie.Co prawda na miejscu synagogi jest macdonalds,po chorzowskim kirkucie tablica pamiątkowa.Ale jest była szkoła społeczności żydowskiej,obecnie siedziba stacji epidemiologiczno sanitarnej.





W 1865 roku gmina żydowska usamodzielniła się a rabinat ustanowiono 1890. w drugiej połowie XIX wieku zrodziła się potrzeba utworzenia powszechnej szkoły dla dzieci wyznania mojżeszowego.W mieście było dwóch nauczycieli religii mojżeszowej Max Bohm który zmarł w Król.Hucie 1897r. (o ile go ekshumowano i jest w Bytomiu to współczuję) i Isidor Walter.
Od stycznia 1873 dwie klasy żydowskie szkolne przejął Zarząd Miejski w Królewskiej Hucie.Sytuacja ta nie zadowalała zarządu gminy i pierwsza szkoła dla dziewcząt i chłopców powstała przy ul. 3 Maja nr.? (Kronprinzenstrasse)
W 1909 już istniała koedukacyjna żydowska szkoła na ul.Kazimierza (Schimmelpfenningstrasse 6) budynek należał do gminy żydowskiej,wydzielono w nim trzy pomieszczenia na klasy oraz jedno dla nauczycieli.Szkoła nosiła numer 6. Kierownikiem był pan Grunwald pozostali nauczyciele to Beniamin Plaut i p.Abraham.

Nierzadko zdarzało się że żydowskie dzieci uczęszczały do szkół powszechnych, a tym bardziej do średnich wraz z katolikami i ewangelikami.
Społeczność żydowska miała też swój system wspierania finansowego-tego rodzaju stypendium powstało dzięki kupieckiej rodzinie Goldsteinów,a oprócz Goldstein -Stiftung było jeszcze Anna-Hammer-Stiftung.Przyznawane co roku szkolnego dla jednego z wybitnie zdolnych uczniów żydowskich.
Warto przypomnieć jednego z żydowskich absolwentów królewskohuckiego gimnazjum.
Ernest Daniel Goldschmidt ur. 9.XII.1895r. syn tutejszego rabina Salomona Goldschmidta i Racheli z domu Fraenkel.
Po ukończeniu gimnazjum podjął studia filozoficzne na Uniwersytecie Wrocławskim i w Berlinie uwieńczone doktoratem w 1925r. Pracował jako specjalista inkunabułów w Pruskiej Bibliotece Narodowej w Berlinie.1936 rok to emigracja do Palestyny a od 1962 pracował w Narodowej i Uniwersyteckiej Bibliotece w Jerozolimie.Autor wielu opracowań naukowych,zmarł w Jerozolimie 10.XII 1972 r.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Mogę dodać iż w tej szkole znajdowała się również mykwa i Mała Bożnica.Zostało potwierdzone podczas "Przewodnik czeka" w dniu dzisiejszym.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

W Królewskiej Hucie było dość sporo Żydów. Ostatnio przeglądam sobie chwilach wolnych "Gazetę Urzędową woj.śląskiego" i dużo znajduję obwieszczeń o licytacjach czy rozdziałach majątku małżeńskiego, właśnie osób o żydowskich nazwiskach z Królewskiej Huty.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Ano było,ma być napisana praca magisterska czy cóś na podstawie niepublikowanych i zachowanych cudem dokumentów.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Muszę sobie sprawić "Chorzowski Słownik Biograficzny" pod red. Z. Kapały.Tak zajrzałem do niego jakby od niechcenie i pewną dozą nieśmiałości,popatrzyłem na niektóre nazwiska i można trafić na pewne fakty historyczne z którymi się dotychczas nie zetknąłem.

Była to Królewskohucka Gmina Synagogalna zbudowana w 1892 przez mistrza murarskiego a zarazem budowniczego Benno Leopolda Grotschela.Ewangelik żonaty z Ottilie Elizabeth zd. Frohlich wyznania judaistycznego.
Placówkę Sanepidu urządzono tu w latach 1955-56 po przebudowie i placówka trwa do dziś.Natomiast oprócz wspomnianej szkoły ,która była tu od początku (po 1922 Powszechna Szkoła Żydowska nr.6) i mykwy,jeszcze biura władz gminy,sala posiedzeń,Bejt Ha-Midrasz z gminną biblioteką judaistyczną,miejsce rytualnego uboju,kuchnia z piekarnią macy,mieszkania urzędników.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

A ja Ci Heniu powiem, że przed chwilą do mnie napisała wnuczka tegoż pana

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

A jak do tego doszło?

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Poprzez mojego bloga Googlowała sobie, gdyż szukała info o swoim prapradziadku tj. rabinie Danielu Fraenklu, który był u nas - w Rybniku rabinem przez 24 lata, a zarazem był teściem Waszego rabina Salomona Goldschmidta.
I trafiła na mój wpis o Fraenklu:
http://szufladamalgosi.pl/rabin-daniel-fraenkel/

No i napisała @ Już z góry pytam Cię o zgodę, czy będę jej mogła przesłać zdjęcia szkoły.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Heniu, czy Ty kiedykolwiek natknąłeś się na na Żyda o imieniu i nazwisku "Salo Brauer". Wg mnie zmarł w Królewskiej Hucie w 1915 r. w wieku 60 lat. Nie wiem skąd pochodził, ale przez moment mieszkał w Raciborzu, potem w jednej z dzielnic Rybnika (Dolny Niewiadom) prowadził karczmę. Potem na pocz. XX w. przeniósł się do Bytomia, następnie do Antonienhutte, a na sam koniec życia zmarło mu się w Królewskiej. Na pewno jedna z jego córek Rosa Else Fischer mieszkała, wraz z mężem Isidorem Fischer, mieszkała w Twoim mieście.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Skopiowałem sobie i poszukam.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Już wiem skąd pochodził: Z Łazisk Górnych. Wg aktu zgonu miał drugą żonę o imieniu Amalie i rodowym nazwisku Kosterlitz. A mieszkał przy ulicy o trudnej dla mnie do odczytania nazwie. Pod numerem 47 mieszkał jego syn Samuel, a pod nr.52 zmarły Salo.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

ul.Kronprinzenstrasse - 3 Maja

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Łatwo nie będzie,na razie czym się zajmował i czego był członkiem.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Heniu, z którego roku jest ten wpis? Bo to, że po 1922 to się domyślam. To zburzyło mi koncepcję, że Isidor, jako niemiecki Żyd, wykludził się z Kr.Huty, gdy nastała Polska.
A na Samuela Brauera gdzieś nie trafiłeś? On miał knajpę na tej samej ulicy pod numerem 47 (tata Salo pod 52)

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Już sobie znalazłam. Na pewno był w Stowarzyszeniu do 1937 r.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Kamienica Salo Brauera nie sprawia dobrego wrażenia

choć mogłaby ze względu na bogactwo detali architektonicznych

jest coś ciekawego z tyłu

właściciel/mieszkaniec powinien mieszkać na I p.,bo to najwygodniejsze,

nie zauważyłem nic,co by świadczyło by był gdzieś jeszcze jeden balkon.
Więc kuczka?

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Na Śląsku nie było kuczek. A kamienica masakra. W środku byłeś?

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Ot dla mnie ciekawy news,zdziwienie nawet.



Uwierz mi chciałem by spojrzeć na drzwi,jeśli są jeszcze z tamtych czasów to może być pewien charakterystyczny ślad.Chyba że na Śląsku mezuz nie było.

Tymczasem kamienica pod nr. 47 na 3 Maja od Samuela Leo Brauera

nie ma szans pomyszkować.
i sklep kolonialny przy obecnej 3 Maja 27 zięcia Isidora Fischera

mógł być dość spory,choć niekoniecznie

bardziej by pasowała ta strona

są żeliwne słupy

dość rzadko spotykany element na kamienicach.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Heniu, już ustaliłam, że Isidor Fischer (3 Maja 27) nie przeżył wojny. Żona też nie. Ale... ich syn Walter, urodzony w Konigshutte, jakimś cudem uzyskał polski paszport na początku 1939 i w marcu 1939 dotarł do Palestyny. Taka ciekawostka Zmarł w Hajfie w wieku 87 lat.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Więc przynajmniej jeden przeżył.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]